ارزیابی کارنامه
ارزیابی کارنامه
چگونه کارنامه خود و دیگران را ارزیابی کنیم ؟
روش های غلط ارزیابی را که به آن عادت کرده اید کنار بگذارید . به جای شروع از نقلط ضعف ، از نقاط قوت کارنامه آغاز کنید ،عواملی را که سبب نقاط قوت شده کشف کنید و آن گاه به سراغ نقاط ضعف بروید .
کارنامه را با روش درست ارزیابی کنید . روش صحیح ارزیابی کارنامه دو دلیل مهم دارد ، اولی ساده تر است و دومی عمیق تر و نیازمند فعالیت جدی شماست . بهتر است هر دو دلیل این روش را بدانید تا آگاهانه تر عمل کنید اگر دانش آموز هستید ، پدر یا مادر یا معلم و استاد و یا مشاور و پشتیبان ،برای اجرای این روش باید خوب وقت بگذارید . ذهن خودتان را درگیر کنید و علاوه بر آن گفت و گو کنید تا کشف کنید و به نتایج مهم و تاثیر گذار برسید .
روش درست در ارزیابی کارنامه چگونه است ؟
روش درست در ارزیابی کارنامه نیاز به یک تغییر نگاه و تغییر بینش دارد .
پارادایم شیفت
در بررسی کارنامه ابتدا از نقاط قوت آغاز کنید . دیدگاه خود را تغییر دهید و به جای آنکه ابتدا روی نقاط ضعف متمرکز شوید ایتدا از نقاط قوت شروع کنید .
شروع از نقاط قوت دو تاثیر و فایده ی مهم دارد . تاثیر اول را بسیاری از افراد با کمی تفکر متوجه می شوند . فایده و تاثیر اول اگرچه خیلی مهم است ،اما فایده دوم تعیین کننده تر است و اثر آموزشی بسیار عمیقی دارد و ذهن شما را به شدت درگیر می کند و اگر آن را به درستی اجرا کنید سبب افزایش و تعمیق موفقیت ها و زمینه ساز موفقیت های بعدی تان می شود .
فایده اول برای شروع از نقاط قوت این است،وقتی نقاط قوت خود را می بینید اعتماد به نفس و خودباوری تان افزایش می یابد و حس مردم با کمی تفکر متوجه می شوند اما در برابر این فایده اول و این استدلال ،برخی مخالفان می گویند توقف روی نقاط قوت سبب خوش باوری و خوش خیالی و سکون می شود و مانع از حرکت به جلو و پیشرفت خواهد شد . آن ها تصور می کنند آن چه را دارم ،دارم ، پس نیازی نیست که به آن فکر کنم ،بلکه باید به دنبال چیز هایی باشم که ندارم . باید به دنبال جبران ضعف ها باشم و کمی شادی و خوشحالی برای نقاط قوت کافی است . آن ها فکر می کنند انسان توانمند کسی است که دائما در جستجوی افق های جدید و دستاورد های جدید و کامل شدن باشد و به آن چه دارد قانع نشود . به هر حال دلیل اول را که چرا باید از نقاط قوت شروع کنیم ،بسیاری از مردم خیلی زود درک می کنند . برای برخی قانع کننده و کافی است اما برای گروهی دیگر که ذهن نقادی دارند به اندازه ی کافی قانع کننده نیست ،به همین دلیل یا بر مبنای عادت دیرین و رایج یا بر مبنای هدایت ذهن نقاد ،به سوی ضعف ها و بررسی ضعف ها متمایل می شوند و ترجیح می دهند به جای تامل روی نقاط قوت به بررسی ضعف ها بپردازند . آن ها توجه ندارند که نقاط قوت است که علاوه بر ایجاد هیجانات مثبت و افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس سبب درگیر شدن ذهن و تفکر و تعمق شدید می شود و راه را برای موفقیت های بعدی هموار تر می سازد .
خوب به این موضوع توجه کنید هیچ موفقیتی تصادفی نیست و حتما عواملی زمینه ساز این موفقیت شده است . پس خوشحال شدن و شاد شدن کافی نیست ،باید کار دیگری هم انجام دهید که از خوشحالی و شادی و افزایش اعتماد به نفس و افزایش عزت نفس مهم تر است . باید فکر کنید ذهنتان را درگیر کنید و به علت ها و روش ها و راهکار های ی که سبب موفقیت شما در کارنامه تان شده است بیندیشید تا علت ها را کشف کنید . بله علت ها را باید کشف کنید . واژه ی کشف تعبیر اغراق آمیزی در این باره نیست . شما ممکن است در موضوعی که موفق شده اید نتوانید دلایل موفقیت خودتان را توضیح دهید . این امر اتفاقا خیلی زیاد رخ می دهد که مردم نمی توانند دلایل موفقیت خود را توضیح دهند . جالب است به عنوان مثال این را بدانید که مهندس سامان سلامیان بهترین دبیر ریاضی در اکثر مواردی که با اولیای رتبه های برتر صحبت می کنم و از ایشان می پرسم که برای فرزندانشان چه کار کرده اند که به نتایج درخشان رسیده اند معمولا توضیحات اندکی دارند و به غیر از مقداری تعارفات چیز زیادی نمی گویند . این موضوع برای اولیایی که تحصیلات بالاتری هم دارند مثلا دبیر ریاضی یا استاد دانشگاه یا پزشک و مهندس هستند ،نیز صادق است . آن ها هم توضیحات زیادی درباره ی روش هایشان نشان نمی دهند . تنها زمانی که چندین مورد را به ایشان یاد اور می شویم مشخص می شود که تعداد زیادی از روش های موثر را اجرا کرده اند اما درباره ی آن ها دانش آشکار ندارند ،یعنی نمی توانند این روش ها را برای خود و دیگران بیان کنند و حداکثر به این مقدار بسنده می کنند که محیط خانه را برای فرزندمان آرام نگه داشتیم و خود دانش آموز فرد سخت کوش و باهوشی بود . اکثر دانش آموزان برتر هم در مورد نقش و تاثیر پدر و مادرشان فقط به این بسنده می کنند که من خودم را مدیون پدر و مادرم می دانم . اما دریغ از کمی توضیح و بیان روش ها . علت این است که ما معمولا از موفقیت ها شاد می شویم اما درباره ی آن ها زیاد فکر نمی کنیم یا خیلی کم فکر می کنیم و دانش های ضمنی مان و روش هایی را که عملا به کار می بریم به سطح دانش آشکار و قابل بیان ،به خود و دیگران ارتقا نمی دهیم . وقتی نمی توانیم چیزی را توضیح دهیم یعنی یا اصلا آن را نمی ادنیم یا درباره آن فقط دانشی مبهم داریم . وقتی عمل می کنیم و حتی موفق هم می شویم اما نمی توانیم روش هایمان را توضیح دهیم ،یعنی دانش آشکار نداریم . به همین دلیل باید علل و عواملی را که سبب نقاط قوت شده است کشف کنیم . دلایل نقاط قوت را باید کشف کنیم و اصلا نباید این دلایل را دست کم بگیریم و از کنار این عوامل رد شویم و بگذریم . موفقیت ها یا در اثر سخت کوشی و تلاش زیاد ایجاد شده است یا در اثر به کار بستن روش ها و استراتژی های مشخصی که شما به کاربرده اید .
تمرکز روی نقاط قوت باید موجب این کنکاش و جست و جوی ذهنی و این گفت و گو شود که به راستی علت موفقیت خودتان یا فردی که کارنامه ی او را بررسی می کنید چیست . هر چه قدر استراتژی ها و روش های بیش تری را کشف کنید بیشتر کمک می کنید تا آن موفقیت تداوم پیدا یابد . بهتر است درباره علل وروش های موفق گفت و گو کنید و آن روش ها را بنویسید . علل موفقیت خواه حاصل تلاش و سخت کوشی باشد و خواه حاصل کاربست روش ها و استراتژی ها باید آن ها را ثبت کرد .
حتما به این نکته توجه کنید که هر فردی روش ها ی مخصوص خود را دارد و باید در کنار یادگیری از روش ها ی دیگران ،روش های موفق خود را بشناسید . این کار اعتماد به نفس و عزت نفسی از نوع و جنس دیگر به دانش آموز می دهد ،این که من انسان اندیشه پردازی هستم . روش ها و اندیشه های خودم رادارم و در حوزه ی روش و اندیشه چیزی برای گفتن و عرضه کردن دارم و تنها مصرف کننده ی ایده ها و روش های دیگران نیستم . این نوع خود باوری ،متفاوت و حتی شاید برتر از نمره یا موفقیتی است که دانش آموز کسب کرده است ،این که بداند او تنها مصرف کننده ایده ها و روش های دیگران نیست بلکه خود او هم تولید کننده است و حرفی برای گفتن ندارد .
فایده ی عملی و تاثیر گذار شناخت و کشف روش ها و راهکار های موفقیت چیست ؟
اولین تاثیر کشف روش های موفق این است که آن روش ها را با تاکید بیش تری ادامه خواهید داد . دنیای مبهم و درهم و برهم روش ها ،مشخص و واضح خواهد شد و ذهن مبهم به ذهن شفاف تبدیل می شود و اثر بخشی روش ها باز هم بیش تر خواهد شد و موفقیت تداوم خواهد یافت . آن که می داند چه می کند و ذهن واضح و شفافی دارد از آن کس که ذهن مبهمی دارد و سر درگم است به مراتب نتایج بهتری خواهد گرفت . روش های موفق را کشف کنید ،بشناسید ،تحسین کنید و ادامه دهید . آن گاه نتایج بهتری خواهید گرفت و دور موفقیت ها با سرعت و شتاب بیشتری ادامه خواهد یافت .
۰۹۲۱۳۳۶۳۱۹۸ – ۰۲۱۲۶۶۴۵۱۶۱
دومین تاثیر کشف روش های موفق تعمیم آن ها به حوزه های دیگر به ویژه حوزه های مشابه است . وقتی یک روش موثر و موفق را شناختید می توانید آن ها را به درس ها و موضوعات دیگر نیز تعمیم دهید . ممکن است این روش ها در جاهای دیگر هم کارساز باشند . البته بدیهی است که با اتکا به نقاط ضعف و کشف روش های موفق نمی توان به همه ی چالش ها پاسخ داد و همه ضعف ها را برطرف کرد . چگونگی پرداختن به نقاط ضعف و مقابله با چالش ها را در مقاله ی دیگری توضیح خواهیم داد . اما تاکید می کنم ابتدا از نقاط قوت کارنامه شروع کنید . حتما به کشف روش ها و استراتژی های موفق خود یا دانش آموزان بپردازید . دانش آموزان را انسان های اندیشه ورز و خلاق بیندازیم . در این جا استثنایی وجود ندارد . همه ی دانش آموزان قدرت تشخیص دارند . همه می توانند فکر کنند و کشف کنند . هم ما و هم خود آن ها باید توانایی های اندیشه ورزی ایشان را باور کنیم و کمک کنیم تا این توانایی از قوه به فعل در آید .
خلاصه اجرایی
- بهترین درس هایتان را مشخص کنید .
- راجع به روش هایی که سبب موفقیت شما شده است فکر کنید .
- درباره این روش ها با دیگران هم گفت و گو کنید .
- روش های خود را بنویسید
- روی روش هایتان تمرکز کنید و در آزمون های بعدی هم آن ها را اجرا کنید . نتیجه تان بازهم بهتر خواهد شد .
- روش های موفق شما برای تعداد زیادی از درس ها ،کیفیت مطالعه تان را بهتر خواهد کرد و سبب خواهد شد برای تولید روش های دیگر انگیزه و توانایی تان بیشتر شود .
اشتباه بخشی ضروری از فرایند یادگیری است
برخی از دانش آموزان وقتی اشتباهات خود را می بینند ناراحت می شوند و خود را سرزنش می کنند که چرا به آن سوال ها پاسخ اشتباه داده اند . این دانش آموزان توجه ندارند که اشتباه بخشی واقعا ضروری از فرآیند یادگیری است . آیا کودکی را دیده اید که به یک باره راه رفتن را یاد بگیرد و زمین نخورد . در هر نوع دیگر از یادگیری هم وضع به همین ترتیب است . اشتباهات ما نوعی یادگیری ناقص است باید آن ها را تشخیص دهیم از شناختن اشتباهات خوشحال شویم و یادگیری ناقص را به یادگیری کامل تبدیل کنیم . امسال در جشن تجلیل از رتبه های برتر ،پدری تعریف می کرد که در هنگام بررسی کارنامه ی دخترم ،من وقتی اشتباهات او را دیدم ناراحت می شدم ولی تلاش می کردم ناراحتی خود را نشان ندهم اما فرزندم آن قدر که از دیدن اشتباهات خود خوشحال می شد از دیدن پاسخ های صحیحش شاد نمی شد او می گفت وقتی اشتباهم را شناختم ،بر آن ها مسلط می شود و در آزمون های بعدی آن ها را تکرار نمی کنم .
اشتباهات پر تکرار ،بی دقتی های پر تکرار
علاوه بر اشتباهات عادی ،باید اشتباهات پر تکرار خود را هم بشناسید . بی دقتی های پر تکرارتان را هم بشناسید . اشتباهات پر تکرار ریشه های علمی دارند و به درک و فهم ناقص یا اشتباه شما از موضوع درسی ارتباط پیدا می کنند ،اما بی دقتی ها به موضوع درسی ارتباطی ندارند مثلا قسمتی از سوال را نمی خواندی ،یک ضرب ساده را اشتباه انجام می دهید ،یک صفحه سوال را اصلا نمی بینید ،گزینه ها را جابه جا وارد می کنید . این ها مثال هایی از بی دقتی هاست . به این موضوع هم توجه کنید ،بعضی بی دقتی ها و بعضی اشتباهات مربوط به خود شماست و برخی دیگر از اشتباهات بین شما و سایر دانش اموزان مشترک است . کتاب های اشتباهات متداول ،اشتباهات مشترک دانش اموزان را نشان می دهد و خوب است با اشتباهات متداول همه ی دانش اموزان آشنا شوید . کتاب اشتباهات متداول بر اساس نتایج اماری اشتباهات دانش اموزان در آزمون های گذشته تهیه شده اند و از قبل به شما هشدار می دهند که آن موضوعات را بهتر و با دقت بیشتری یاد بگیرید . دام های آموزشی در سوال های ازمون ها نیز بخشی از همین اشتباهات ویژه ی خودتان را هم بشناسید . برخی بی دقتی ها و برخی اشتباهات فقط مربوط به خود شماست . وقتی اشتباهات و بی دقتی ها ی پر تکرارتان را شناختید می توانید به تدریج بر آن ها مسلط شوید و آن ها را تکرار نکنید .
شناختن اشتباهات اولین و مهم ترین گام برای تسلط شما بر اشتباهات است .
یک پیشنهاد به اولیا و معلمان
اگر می خواهیم فرزندمان از این اشتباهات خود در امتحانات مضطرب و نگران نشود خوب است بعضی موضوعاتی را که خود ما در هنگام یادگیری یا انجام کار های روزمره ،اشتباه می کنیم به آن ها نشان دهیم . یک مثال خوب ،موبایل ،کامپیوتر و وسایل الکترونیک است که معمولا اشتباهات بزرگتر ها بیشتر از بچه هاست . همه ی ما در هنگام یادگیری هایمان اشتباه داریم . اشتباه بخشی ضروری از فرآیند یادگیری است .
با تشکر مدیریت سایت مدرسه تخصصی ریاضیات سامان سلامیان
برخی از مقالات
با تشکر مدرسه تخصصی ریاضیات سامان سلامیان
